Paolo Bacigalupi – Nakręcana Dziewczyna [#004]

Po ‘Złomiarzu’, który mnie nie ukrywam zmroził, przestraszył i zachwycił jednocześnie, sięgnąłem po głośniejszą od ‚Złomiarza’ powieść tego autora – wydaną w 2009 roku i nagrodzoną w 2010 roku nagroda Hugo i Nebulą ‚Nakręcaną Dziewczynę’. W Polsce po raz pierwszy książka ukazała się wraz z opowiadaniami w 2011 r. w serii ‚Uczta Wyobraźni’, w jednym tomie z opowiadaniami m in. głośnym opowiadaniem ‚Pompa Numer Sześć’, następnie powieść wyszła wydana samodzielnie, już pod własnym tytułem…

Nakręcana Dziewczyna broni się doskonale jako mroczne science fiction, pokazując i analizując stojące przed ludzką cywilizacją zagrożenia, choć ta rzeczywistość w niej zarysowana to właściwie już nie takie fiction. Książka dobrze ilustruje do czego prowadzi dziki rozwój eksperymentów genetycznych i wypierania wolnych nasion przez te należące do korporacji, genetycznie zmodyfikowane. Copyright na modyfikowane nasiona, wykończenie wirusami stworzonymi w laboratoriach tzw. wolnych nie-cypyrigh’towanych nasion i wywołane przez wielkie koncerny wojny o resztki dostępnych surowców kopalnianych to właściwie nasza teraźniejszość. Stany już nie istnieją, podobnie dogorywająca starcza Europa, zostały quasi państewka rządzone przez wielkie farmaceutyczne i genetyczne firmy, pod płaszczykiem cypyright’u na opatentowaną żywność trzymającą za kark cały świat…

Książka rysuje obraz przyszłości jaki za chwilę może być naszym udziałem. Modyfikowana genetycznie żywność, do której prawo autorskie ma konkretny koncern i której nikt poza nim nie może uprawiać wkrada się przecież wszędzie. Pada kraj po kraju, jest ona wprowadzana wszelkimi dostępnymi metodami, ukrywanymi także przed obywatelami doskonale czującymi pismo nosem. W USA ruchy obywatelskie przegrały wielką batalię by konsument miał prawo przeczytać czy produkt który kupuje zawiera taką żywność. Otóż prawo w USA nakazało taką informację producentom żywności UTAJNIĆ by w żaden sposób obywatele nie mogli się przed nią bronić. Przyjemne są pomysły z genetycznie zmodyfikowanymi zwierzętami, rozbawiła mnie rasa niewidzialnych kotów stworzonych jako zabawka z inspiracji ‚Alicji w Krainie Czarów’ Carolla. Stworzone  jako genetyczna zabawka i szalony prezent dla bogaczy, szybko wyparły zwykłe koty i stały się drapieżnikami powieściowego świata.

W warstwie literackiej, za to jest niestety słabiej.  Powieść od innych książek autora jest napisana gorzej, mętniej, nudniej, wolniej. Czuć w tej książce iście azjatycką duchotę i zmęczenie. Wystarczy jednak sięgnąć po ‘Tai-Pan’ albo ‚Noble House’ James’a Clavella, by zobaczyć jak porywająco i żywo może wyglądać powieść dziejącą się w Azji, pełna azjatyckiej kultury i wtrętów. O ile przez ‚Złomiarza’ leciało się wręcz, ze strony na stronę, ślizgając po zdaniach niczym po fali, ‚Nakręcaną Dziewczynę’ się pokonuje brodząc w gęstym azjatyckim błocie. Zmęczyła mnie dziejąca się wśród białych biznesmanów i fabrykantów warstwa społeczno-obyczajowa, którą uważam za najsłabsza stronę powieści. Także wtórne są wątki obyczajowe. Jedne, te kupiecko-handlwoe są żywcem z Clavella i jego cyklu azjatyckiego a inne jako żywo przypominają powieści Dicka i film Łowca Androidów, z wątkiem romansu głównego bohatera i pracującej w salonie bdsm zabawki-androidki. Znów odwołam się do Jamesa Clavella i starych powieści Tai Pan i Noble House –  można i lepiej i ciekawiej opisać zetknięcie kultur azjatyckiej z anglosaską co J. Clavell w swoich książkach namacalnie nimi udowodnił.

Literacko na ‚Nakręcanej Dziewczynie’ się trochę zawiodłem. Czytałem ksiązkę i nijak nie mogłem zrozumieć recenzenckich i blogowych zachwytów jej dotyczących. Książkę przeczytać trzeba natomiast z uwagi na przerażającą wizję społeczną w niej przedstawioną. Nakręcana Dziewcyznba dotyczy, niczym najlepsze SF, rzeczywistości która realnie nam grozi, a nawet nadchodzi wielkimi krokami, przez co jest bardziej przerażająca niż najlepsze nawet space opery dziejące się lata świetlne stąd.

Tak czy inaczej, przeczytać po prostu trzeba. Ta przyszłość, a raczej ta wersja przyszłości materializuje się na naszych oczach.

Akira/PLS